Klooster Sneek

Het Johannieterklooster te Sneek zou omstreeks het jaar 1206 gesticht zijn. In regionale bronnen wordt het klooster aangeduid als het ‘hospitaal’. De officiële naam domus in monte Sancti Johannis prope Snekis (huis op de berg van Sint Johannes bij Sneek) geeft aan dat het klooster op een terp gebouwd was. Het klooster, dat een onderhorig huis was van de balije Utrecht, was oorspronkelijk een klooster met koorzusters en dienende broeders. Later zou dat veranderen omdat er in 1495 geen koorzusters meer aanwezig waren, toen woonden er naast een commandeur die de leiding had nog zes priesters. Het klooster wordt omschreven als een groot stenen huis, voorzien van 30 bedden, gelegen buiten de muren van Sneek. Op oude kaarten van Sneek is die locatie nog terug te vinden. Het klooster bezat een middelgrote kapel die naar Sint Jan vernoemd was en zes altaren bezat.

In Sneek bezat het klooster de Sint Martinuskerk (huidige Martinikerk) en een stadshuis (pastorie) aan de huidige Marktstraat. Tevens bezat het klooster nog het patronaatsrecht (recht om de pastoor te benoemen) in een aantal plaatsen rond Sneek. Verdere bezittingen waren grote percelen land in de Friese zuidwesthoek die vanuit vier voorwerken (kloosterboerderijen) verpacht en bewerkt werden.

In 1572 komt er een einde aan het ‘Hospitaal Sint Jansberg’. Uit vrees voor de Spaanse troepen liet het stadsbestuur van Sneek het klooster afbreken om de stenen te gebruiken voor de versterking van de stadsvesten. De kloosterbewoners verhuisden toen naar hun pastorie binnen de muren van Sneek. Na 1580 werd er geen pardon meer gegeven aan de Rooms-katholieken en zwoeren de Staten van Friesland Philips II af als hun wettige vorst wat tot gevolg had dat alle kerkelijke goederen waaronder de Johannieter bezittingen in beslag genomen werden. Van het oorspronkelijke kloosterterrein zijn nog delen van de gracht bewaard gebleven bij wat nu de Algemene Begraafplaats van Sneek is. Verder wordt aan de aanwezigheid van klooster herinnerd in de straatnaam Johannieterstraat.

Teksten: Tom Versélewel de Witt Hamer