Klooster Hesel

Net als de meeste andere Friese kloosters van de Johannieterorde werd „Haus Holse“ voor het eerst genoemd in 1319 in het document van het „Groninger Vergleich“, en was het waarschijnlijk een dubbelklooster – vergelijkbaar met veel Friese commanderijen.

Waarschijnlijk rond 1290 ging het van het bezit van het klooster Werden – tegenwoordig in de stad Essen/Ruhr – over in het bezit van de Orde van Sint Jan. De kerk van de Kommende stond aan wat nu de zuidwestelijke rand van Hesel is, niet ver van de parochiekerk. Het had een halfronde apsis aan het oostelijke einde, en zou vóór 1250 gebouwd zijn van granieten leistenen.

Het klooster lag aan de rand van een laagvlakte die werd gebruikt voor begrazing, omgeven door heide en zandige heide. Door de bos- en heidegebieden te cultiveren, verbeterden de broeders en zusters van Sint Jan de economische situatie van hun gemeenschap. Het zou ook kunnen dat de Johannieters rond 1200 nog natte gebieden opnieuw in cultuur hebben gebracht.

In 1495 werd het klooster van Hesel als buitengoed toegewezen aan de Johannitische commanderij van Hasselt. In 1499 werd het echter nog steeds vermeld als een onafhankelijke commanderij. Nadat het Oost-Friese graafschap zich tijdens de Reformatie het buitenwerk van Hesel had toegeëigend, verdeelde het het in twee boerderijen en verpachtte die. In 1608 verschenen er twee pachters op het bijgebouw, rond 1700 een derde, daarna een vierde.

In de loop der eeuwen bleven de landbouwopbrengsten van de pachtgronden echter vrij beperkt. In de 18e eeuw bracht de boekweitteelt de pachters een bescheiden welvaart. De Johanniterkommende Hesel en het latere Vorwerk waren landbouwbedrijven geworden. Naar verluidt werden in 1850 de muren van de kerk afgebroken, maar bin?nen in de apsis bevond zich nog steeds een gewelfde graftombe met bewaard gebleven graven. De bouwmaterialen werden hergebruikt.

Vertaling: S. v. Genuchten