Kapel Oldenburg

Kort na 1375 voerde graaf Christian V van Oldenburg een veldtocht tegen Butjadingen. Daarbij vernietigde hij de kerk van de Johannieter commanderij Witzale/Witleke (gemeente Stollhamm). Resten van muren die in 1999 en 2006 in Beckmannsfelde werden opgegraven, zijn mogelijk afkomstig van deze kerk.

Volgens de overlevering raakte graaf Christian in levensgevaar bij de kerk van Witzale en deed hij de gelofte dat, wanneer hij gered zou worden, hij een kapel in Oldenburg zou stichten als boetedoening voor de verbrande kerk. En inderdaad werd de Johannieter kapel buiten de stadsmuren gebouwd, direct tegenover het kasteel en van een kerkschat voorzien. De kapel behoorde tot de Johannieter commanderij Lage (gezamenlijke gemeente Bersenbrück) en was de slotkapel van de graven.

De drie altaren van de kapel waren gewijd aan Johannes de Doper en de heiligen Bartholomeus en Nicolaas en werden door de Johannieter priesters bediend. Een van de eerste voorgangers was Johannes, een buitenechtelijke zoon van de Graaf. Later gingen lekenpriesters voor in de dienst. Zo werd omstreeks 1432 Heinrich Wolters (de samensteller van de bischopskroniek van Bremen en de kloosterkroniek van Rastede) priester van de sint Johanneskapel. Daarna trad hij pas toe tot de Johannieter orde. De kapel werd door de graafschap ondersteund: in 1461 organiseerde Graaf Gerhard er een inzameling voor.

Het is bekend dat er naast de kapel een tweede gebouw is geweest, waarschijnlijk de woning van de geestelijken. Vermoedelijk waren de twee theologische handschriften die nu in de Landesbibliotheek van Oldenburg rusten, eigendom van de Johannieter kapel.

In 1531 werd de Johanneskapel als gevolg van de reformatie onttrokken aan zijn religieuze functie en vermoedelijk als kruithuis in gebruik genomen. Een kopergravure uit 1599 spreekt op de plek van de kapel van een „puluer Haus“. Op het terrein werd in 1814 de kasteeltuin van Oldenburg aangelegd.

Vertaling: S. van Genuchten